The Bitcoin Standard

The Bitcoin Standard

Er is momenteel enorm veel hectiek in de wereld en er lijkt geen sprake te zijn van een tijdperk van verandering, maar van een verandering van tijdperk (dixit Sven-Ake Hulleman). Eén van de opwindendste ontwikkelingen waar ik me sinds een paar maanden op heb gestort is de digitale munt Bitcoin. Zowel op financieel als op persoonlijk vlak is dit tot dusver een uitstekende keuze geweest: het financiële rendement van deze investering is vooralsnog meer dan uitstekend en Bitcoin heeft tevens een zeer positieve invloed op andere aspecten van je leven. Veel prominente Bitcoin-experts die ik momenteel volg getuigen van ditzelfde heilzame effect van Bitcoin op je persoonlijkheid. Saifedean Ammous is één van deze prominenten en tevens hoogleraar economie aan de Universiteit van Columbia in de VS. Zijn boek ‘The Bitcoin Standard’ is hét standaardwerk over Bitcoin en zou ik van harte aanbevelen aan iedereen die is geïnteresseerd in het onderwerp, maar niet weet waar te starten. Ik zou het boek eigenlijk aan letterlijk iedereen aanraden omdat je met de kennis die erin staat hoe dan ook je voordeel doet, ook als je weinig of geen interesse hebt in economie.

In het verleden zijn grote bloeiperiodes van de mensheid altijd hand in hand gegaan met ‘hard’ geld. De mate van hardheid van een type geld hangt heel erg af van een index die ‘stock-to-flow’ wordt genoemd. Hierbij is ‘stock’ de huidige totale hoeveelheid van een bepaald goed en de ‘flow’ de jaarlijkse instroom van dit goed. In een oude inheemse cultuur ver weg van zee konden schelpen zodoende een goede vorm van hard geld zijn: de aanvoer van nieuwe schelpen (flow) was klein ten opzichte van de reeds circulerende schelpen (stock) in de gemeenschap. Hierdoor is het middel schaars en vanuit schaarste onstaat waarde. Vanwege vergelijkbare eigenschappen zijn bijvoorbeeld sigaretten een courante vorm van geld in gevangenissen. Naast schaarste is het bij iedere geldvorm ook wenselijk dat het duurzaam (als in: niet kapot te maken), deelbaar en (eenvoudig) verplaatsbaar is. Het meest succesvolle harde geld uit de geschiedenis van de mensheid is goud, hetgeen duizenden jaren en tot voor relatief kort geleden is gebruikt om goederen en diensten te verhandelen omdat goud het beste aan de voornoemde voorwaarden voor geld voldeed. De totale hoeveelheid goud die beschikbaar is, is groot ten opzichte van de nieuwe hoeveelheid goud die ieder jaar uit goudmijnen wordt gewonnen. Bij een ander metaal zoals koper, waarvan de beschikbaarheid in de aarde veel groter is, zou een stijging van de prijs onmiddellijk leiden tot een grotere aanvoer (flow) van het middel. Waardoor de vastheid van zijn waarde, en daarmee de hardheid als geldvorm, veel minder groot is.

In West-Afrika werden enkele eeuwen geleden glazen kraaltjes gebruikt als geld, omdat deze daar tevens schaars waren. Het maken van deze kraaltjes was zeer arbeidsintensief waardoor er een gunstig hoge stock-to-flow ratio was met een lage nieuwe aanvoer. Toen de Europeanen West-Afrika koloniseerden kwamen ze erachter dat deze glazen kraaltjes door de Afrikanen als zeer waardevol werden gezien en zodoende als geld werden gebruikt. In Europa was het op dat moment al mogelijk om glazen kraaltjes op een meer massale schaal te produceren. De Europeanen gebruikten vervolgens deze massaal geproduceerde kraaltjes om alle waardevolle goederen van deze Afrikanen op te kopen resulterend in een ontwrichting van hun economie en daarmee ook een teloorgang van deze gemeenschappen en culturen. Deze Afrikaanse culturen werden het vroege slachtoffer van een fenomeen dat we hyperinflatie noemen, iets dat we in recentere tijden in Duitsland, Venezuela, Argentinië en Zimbabwe hebben gezien.

In een vergelijkbare situatie zitten wij momenteel ook met ons geld. Dit zou je misschien niet zeggen door de grote welvaart waarin we nu nog leven, maar de dynamiek van ons geld is analoog aan die van de glazen kraaltjes. Tot 1971 was ons geld gekoppeld aan goud (de goudstandaard) waardoor het nog een bepaalde ‘hardheid’ had. Het briefgeld in circulatie was in te ruilen voor goud waardoor dit papier niet ad infinitum kon worden bijgedrukt. President Nixon heeft de reserve-valuta van de wereld, de dollar, echter losgekoppeld van goud waardoor de wereld nu massaal aan door overheden uitgegeven fiduciair geld (fiat currency in Engels) zit. Centrale banken kunnen deze fiduciaire valuta eindeloos bijdrukken en dat is wat er momenteel in deze coronacrisis ook wederom gaande is. Een vorige episode van massaal geld bijdrukken vond plaats gedurende de vorige financiële crisis: de grote schuldencrisis die we hebben opgelost met nóg meer schulden. Een beetje zoals de heroïnejunk die zijn waardeloze gevoel ‘oplost’ door nog maar een keer de spuit erin te zetten. Het is in mijn ogen een denkfout van veel verwende Nederlanders dat er bij ons nooit hyperinflatie zal kunnen optreden.

Deze vorm van geldcreatie door centrale banken is vergelijkbaar met wat de Europese kolonisten met de productie van glazen kraaltjes deden: door op industriële schaal de economie te overspoelen met geld dat met een druk op de knop kan worden gecreëerd verliest het geld van de gemiddelde deelnemer aan de economie haar waarde. De flow is veel te groot ten opzichte van de stock: momenteel is 30% van de circulerende dollars in het afgelopen jaar bijgedrukt. Hoe dichter men bij deze oneindige geldbron van de centrale banken zit, hoe beter men snapt dat geld zo snel mogelijk moet worden omgezet in iets dat wél een reële waarde heeft. Zodoende zien we nu de enorme stijging in euro’s van vastgoed en de AEX: de miljardairs die het dichtste bij de oneindige geldbron zitten investeren hun geld direct in hard bezit (alles dat niet door overheden/centrale banken kan worden bijgedrukt). Dit effect is terug te zien in het feit dat een koophuis voor veel Nederlanders momenteel geen haalbare kaart is: de stijging van de huizenprijzen is voor een groot deel te wijten aan de ontwaarding van de euro door Christine Lagarde en haar collega’s van de ECB. De middenstand betaalt intussen ook nog in toenemende mate belastingen om de armsten van de samenleving van een fatsoenlijk leven te voorzien. Het feit dat vooral de bovenlagen van de maatschappij profiteren van het bijdrukken van geld wordt ook het Cantillon-effect genoemd. Dit is ook de reden dat alle miljardairs in de huidige crisis, die wederom met heel veel bijgedrukt geld te lijf wordt gegaan, nóg rijker zijn geworden. Politieke partijen vliegen elkaar in de haren over de verdeling van het geld terwijl er niet buiten de kaders van het impliciet onrechtvaardige huidige financiële systeem wordt gedacht. Ook reguliere media zwijgen als het graf.

De geldinflatie van centrale banken is in feite een extra, stiekeme vorm van belasting: overheden kunnen ten koste van het gespaarde vermogen van haar burgers geld over de balk smijten om hun eigen ambities te realiseren. Met een termijn van vier jaar en aan het einde een gewenste herverkiezing is het aantrekkelijker om grote beloftes te doen en zodoende met geld te smijten om de gunst van de kiezer te winnen. Een bezuinigende politicus is zelden populair. De statistiekbureau’s van diezelfde overheid, zoals het CBS, blijven intussen glashard verkondigen dat er vrijwel geen feitelijke inflatie is. Iedere extra bijgedrukte euro staat echter gelijk aan inflatie: het percentage bezit van de gemiddelde burger van de totale geldhoeveelheid wordt kleiner. Puur etymologisch betekent inflatie ook zoiets als ‘opblazen’ en dat is wat er gebeurt met de geldvoorraad als de geldpers aangaat. Hoe zeer journalisten en academici ons ook het tegenovergestelde willen doen geloven.

Geld is in feite een vorm van gekanaliseerde energie: als werknemer zet je je tijd en expertise om in de vorm van gewerkte uren, waarna je voor deze gewerkte uren geld krijgt in de vorm van loon, of als ondernemer omzet. Deze gekanaliseerde energie wordt dus echter uit de maatschappij gezogen door centrale bankiers omdat zij de waarde ervan verminderen. In de reguliere media en aan de universiteiten is hier geen enkele aandacht voor: het is waarschijnlijk handiger als de gemiddelde burger niet weet dat zijn of haar zuurverdiende spaargeld en salaris continu in waarde vermindert door grijpgrage bankiers en overheden. Om deze reden heeft Willem Middelkoop in een podcast gezegd dat hij zijn zoon heeft afgeraden om Economie te gaan studeren. Volgens hem draagt die studie er eerder aan bij dat je namelijk minder goed gaat snappen hoe economie daadwerkelijk werkt.

De gangbare theorieën die met betrekking tot economie worden onderwezen zijn allemaal gebaseerd op het werk van John Maynard Keynes. In grote lijnen houdt zijn theorie in dat de overheid een hele grote rol moet opeisen in het ‘managen’ van de economie, door in slechte tijden heel veel geld te investeren in de economie door middel van lage rentes en het vergroten van overheidsuitgaves (Keynes was op deze wijze ook letterlijk voorstander van oorlog om de economie te stimuleren). Inflatie is goed. Zijn theorieën werden na de tweede wereldoorlog gretig omarmd door politici omdat hen dit een academische onderbouwing gaf om zichzelf een grotere rol toe te bedelen. Een andere oudere school van economie, de ‘Austrian Economics’ (Oostenrijke economie), gaat echter uit van hele andere beginselen waarvan de voornaamste hard geld is. Binnen deze school kiest een bevolking zelf een vorm van geld op basis van vrije marktprincipes. In het verleden is dit vaak goud gebleken, vanwege alle voornoemde gunstige eigenschappen van dit edelmetaal. Binnen het academische raamwerk van Keynes echter, bepaalt de overheid (indien nodig met geweld) wat voor geld mag doorgaan en heeft de overheid ook de macht om de hoeveelheid geld te vergroten en te verkleinen. Door dit wereldwijd breed omarmde paradigma hebben we nu ook ongeveer eens in de circa zeven jaar een grote crisis (de zogenaamde ‘boom-and-bust’ cyclus). Op het moment dat er, zoals op dit moment ook gebeurt, kunstmatig veel gratis geld in de economie wordt gepompt leidt dit tot een onnatuurlijke groei van bedrijfstakken en ondernemingen. Rentevrij lenen stimuleert onverantwoord financieel gedrag, zoals ook bleek met de ‘subprime’ hypotheken die aan de basis stonden van de kredietcrisis in 2008. Als de rente ooit weer licht stijgt zal dit onvermijdelijk leiden tot het knappen van zeepbellen met massale werkloosheid als gevolg. De overheid die enorm veel geld extra in omloop brengt om de economie te ‘stimuleren’ helpt deze hiermee dus juist te gronde.

Keynes en vele van zijn volgelingen zijn echter overladen met Nobelprijzen dus in het oog van de publieke opinie zijn zij nog steeds een soort profeten die de waarheid in pacht hadden en hebben. Onze huidige economische realiteit, met een op knappen staande schuldenlast, leert ons echter anders. Als de enorme schuldenberg straks totaal in elkaar stort, zal echter weer blijken dat de meeste commerciële banken die grif gebruik hebben gemaakt van de goedkope kredieten ‘too big to fail’ zijn. Zo heeft deze sector de grootst mogelijke winstkansen zonder enig risico omdat er altijd een ‘bailout’ te verwachten is door de overheid en daarmee dus in feite door de gemiddelde belastingbetaler. Private winsten, publieke schulden. De oude Romeinse bruggen staan nu nog steeds omdat de architecten die deze bouwden er zelf onder moesten gaan zitten als deze in gebruik werden genomen: ze hadden zodoende een zeer groot (levens)belang bij de kwaliteit van de structuren die zij lieten bouwen. Bij centrale en commerciële bankiers is dit volledig afwezig: als het goed gaat pakken ze exorbitante winsten en als het slecht gaat betalen Henk & Ingrid. Technisch wordt deze afwezigheid van enige consequenties voor eigen handelen ‘moral hazard’ genoemd, moreel gevaar. Deze rampzalige economische gang van zaken bestaat dankzij een academisch raamwerk dat overheden de vrije hand geeft om de economie te ‘managen’ door met een druk op de knop eindeloze hoeveelheden geld bij te drukken. De grootste farce uit de moderne geschiedenis, omdat het mismaakte financiële systeem de kern is van alle problemen die wij als mensheid hebben.

Nu is er de afgelopen jaren vanuit veel verschillende hoeken al wel veel kritiek op het financiële systeem en het kapitalisme in het bijzonder. We zouden de aarde aan het vernietigen zijn met onze uit de hand gelopen consumptiedrang en zodoende moet de vrije markt meer aan banden worden gelegd. De kern van deze zielloze consumptie zit echter ook weer in de basale weeffout van ons financiële stelsel: als geld ieder jaar minder waard wordt door inflatie loont het meer om je geld nú uit te geven in plaats van dit geld te sparen voor de toekomst. De kern van de Keynesiaanse doctrine is dat de (overheids)uitgaven hoog moeten liggen om de economie te stimuleren: dit betekent dus zo veel mogelijk nú consumeren en uitgeven. De verrotte ziel van Keynes waart nog door onze economische realiteit en is mede verantwoordelijk voor de oorlogen, armoede en de vernietiging van de natuur waar we mee te maken hebben. Oorlogen zijn in de 20^e en 21^e eeuw massaal gefinancierd door duizelingwekkende hoeveelheden bijgedrukt geld. In oude stadsstaten in bijvoorbeeld de Middeleeuwen konden politieke leiders hun beleid louter voeren op basis van geïnde belasting. Je kwam er mee weg om belasting te innen voor defensieve doeleinden, maar voor uitgebreide campagnes om ‘democratie’ te brengen in andere landen was er minder animo. De verderfelijke Amerikaanse interventiepolitiek van de 20^e en 21^e eeuw zou niet mogelijk zijn geweest zonder Keynes en zijn centrale bank-theorieën. Zoals eerder gezegd wordt de armoede door bijgedrukt geld in de hand gewerkt door het Cantillon effect. De vernietiging van de aarde vindt plaats doordat de steeds grotere schuldenberg alleen met meer schulden en dús meer consumptie kan worden bestreden. Dit betekent steeds meer plastic troep, onnodige luxegoederen en vernietiging van moeder natuur. En de theorieën die hieraan ten grondslag liggen leken in ieder geval tot voor kort nooit ter discussie te staan.

In de grote bloeiperiodes van het verleden was er meer sprake van een economie van de Oostenrijke school. Het Rome van Julius Ceasar met de gouden Aureus, het eeuwenlang bloeiende Byzantijnse rijk wat begon onder keizer Constantinus, de Renaissance met haar gouden florijnen en dukaten en de Belle Epoque aan het eind van de 20^e eeuw: al deze voorspoedige en welvarende tijden gingen hand in hand met hard geld. Hard geld leidt tot een economie en een wereld met een langetermijnvisie. Als mensen weten dat hun gespaarde vermogen niet in waarde vermindert zullen zij zich in meer rust richten op projecten die pas mogelijk in de toekomst iets opleveren. In economische termen wordt dit een ‘short time preference’ genoemd wat betekent dat de voorkeur ligt op het uitstellen van directe voldoening om iets nóg beters in de toekomst te realiseren. Met dit langetermijnplannen zijn ooit de indrukwekkende kathedralen en hoofdsteden van Europa gebouwd, en ook het planten van bomen die pas over vele tientallen jaren volgroeid zijn vallen onder deze economische basishouding. Investeren in een betere toekomst voor de langere termijn en komende generaties. Iets dat ons huidige geldsysteem zwaar ontmoedigt.

Hoe lost Bitcoin deze ellendige situatie op? Bitcoin is in feite een software protocol dat in 2010 naar aanleiding van de vorige financiële crisis door de mysterieuze programmeur Satoshi Nakamoto de wereld in is gebracht, waarna hij zelf van het toneel is verdwenen. Een computer die dit protocol geïnstalleerd heeft (een ‘node’ of knoop) executeert een grootboek waarin alle transacties staan die ooit op het netwerk hebben plaatsgevonden. De kracht van Bitcoin is de zogenaamde blockchaintechnologie: bij iedere transactie moet 51% van de ‘nodes’ de transactie goedkeuren. Intussen zijn er vele miljoenen van deze nodes op de wereld: bij iedere nieuwe node die wordt toegevoegd wordt het netwerk en daarmee de beveiliging sterker.

Je kunt Bitcoin zodoende beter vergelijken met het internet zelf, dan met een applicatie zoals Windows. Door middel van de enorme rekenkracht is de tussenpartij in de vorm van een bank tussen transacties uitgehaald. De component ‘vertrouwen’ is hiermee uit dit geldsysteem gehaald. In plaats daarvan is wiskundige verificatie gekomen. Dit is enorm krachtig omdat met alle fiduciaire valuta uit het verleden is gebleken dat vertrouwen niet genoeg is om een door de overheid opgelegde valuta in leven te houden: uiteindelijk eindigt dit altijd in hyperinflatie.

De benodigde rekenkracht voor de transacties op het netwerk wordt geleverd door de ‘Bitcoin-miners’. Dit zijn enorme computercentrales die voor het succesvol uitvoeren van steeds moeilijker wordende berekeningen een zogenaamde ‘block reward’ krijgen in de vorm van Bitcoin. In het begin van Bitcoin, toen deze berekeningen nog relatief eenvoudig waren omdat het grootboek nog vrij beperkt was, was dit een beloning van vijftig Bitcoin. Iedere vier jaar is er echter een halvering van de beloning waardoor er nu nog slechts 6,25 Bitcoin worden uitgekeerd per succesvolle toevoeging van een ‘block’ aan het grootboek. Iedere tien minuten komt er een block bij, totdat er in 2140 21 miljoen Bitcoin in totaal zijn.

Er is hard geprogrammeerd in het protocol dat er nooit meer dan 21 miljoen Bitcoin kunnen zijn: Bitcoin is dus totaal niet onderhevig aan inflatie. Als je één Bitcoin in bezit hebt weet je dat je tot in de eeuwigheid één/éénentwintigmiljoenste van de totale hoeveelheid ooit beschikbare Bitcoin zult hebben. Door de wiskundige achtergrond is het ook voor het eerst in de geschiedenis dat de stock-to-flow ratio van een vorm van geld volledig voorspelbaar is. Met Bitcoin is tevens voor het eerst absolute schaarste uitgevonden. Goud is schaars maar we zullen nooit weten hoe veel ervan er écht nog in de aarde zit. Dat er nooit meer dan 21 miljoen Bitcoin zullen zijn is echter één van de weinige zekerheden in het leven, naast de dood.

Verder bezit Bitcoin alle gunstige eigenschappen van goud en overtreft deze zelfs. Eén Bitcoin is deelbaar in 100 miljoen Satoshi’s. Omdat het een digitale geldvorm betreft is deze deelbaarheid ook een intrinsieke eigenschap wat het bij fysiek goud niet is. Iedere Bitcoin is volledig gelijk aan iedere andere Bitcoin, hetgeen bij bijvoorbeeld gouden munten niet zo is. Ten opzichte van goud is Bitcoin ook veel eenvoudiger te verplaatsen door tijd en ruimte: met een druk op de knop maak je een paar miljoen euro aan waarde in Bitcoin over naar een ander adres. De verplaatsing van een paar miljoen euro in goud daarentegen zou een enorme logistieke operatie zijn, met ongekende veiligheidsrisico’s. Verder is Bitcoin ook enorm duurzaam: het netwerk wordt met de tijd alleen maar sterker omdat het steeds groter wordt. Hoe meer ‘knooppunten’ in de vorm van nodes, hoe veiliger en sterker de infrastructuur wordt. Veel mensen, waaronder ikzelf in het verleden, denken dat Bitcoin te hacken is omdat het toch een soort software betreft. De totale rekenkracht van het Bitcoin-netwerk is nu echter al 27 miljoen keer sterker dan de sterkste supercomputer die er op aarde is. In de beginjaren van Bitcoin was het in theorie nog mogelijk het netwerk te hacken, inmiddels is dit met de huidige stand van de techniek echter niet meer mogelijk. Je kunt evenmin het hele internet hacken. Dit is ook de reden dat er niet zomaar een tweede Bitcoin komt: in de beginjaren is een dergelijk blockchain netwerk nog kwetsbaar voor hackers. Bitcoin heeft deze jaren echter overleefd en vertegenwoordigt intussen al meer dan een biljoen euro aan waarde. De veiligheid en de belangen worden beide met de dag exponentieel groter.

Nog een voordeel van Bitcoin ten opzichte van de intussen achtduizend alternatieve coins (altcoins) is dat er geen centrale partij of bedrijf achter Bitcoin zit. Er is geen directie, geen marketing team, geen bedrijfspand, geen centrale autoriteit. Daarom zeggen Bitcoiners ook wel dat het meest briljante van Satoshi Nakamoto nog is dat hij direct na de geboorte van Bitcoin is verdwenen: er is geen gezicht of aanspreekpunt voor Bitcoin. Bitcoin is letterlijk het gedeelde bezit van iedereen die deelneemt aan het netwerk. En dit netwerk wordt met de dag alleen maar sterker omdat meer particulieren en bedrijven zich aansluiten.

In metafysische zin is Bitcoin van een ongekende schoonheid. Het is een geldvorm met een monetair beleid dat wordt bepaald door wiskunde, en het geld wordt gedekt door energie (natuurkunde) in de vorm van rekenkracht. Alle natuurwetten zijn geschreven in wiskunde en alles in het universum is uiteindelijk energie. Bitcoin is voor mijn gevoel dus volledig in lijn met universele wetten. Recentelijk beginnen ook écht grote bedrijven zoals Tesla en institutionele beleggers hun geld te investeren in Bitcoin omdat ze doorhebben dat hun balans in fiduciaire valuta als een grote ijsklont smelt door de verzengende zon van de inflatie van centrale banken. De toekomst  voor Bitcoin ziet er in mijn ogen héél rooskleurig uit.

Bitcoin is in mijn ogen zodoende het nieuwe, verbeterde goud wat aan de  basis kan staan voor een volgende Renaissance van de mensheid. De periode van fiduciaire valuta en buitensporig machtige bankiers en overheden (en daarmee oorlogen) zal weldra mogelijk achter ons liggen. De mooiste analogie van het boek vind ik die van de drukpers in de Middeleeuwen en Bitcoin in onze tijd. De drukpers leidde tot de decentralisatie van informatie waardoor de gewone burgerij zich los kon maken van de doctrines en de macht van de katholieke kerk, uiteindelijk via beeldenstorm en protestantisme leidend tot de Renaissance. Bitcoin leidt momenteel tot de decentralisatie van geld hetgeen ons als mensheid los zal maken van de (centrale) banken en de té machtige en bemoeizuchtige overheid. Op naar een nieuwe bloeiperiode van de mensheid! Lees zeker dit boek zodat je er ook klaar voor bent.