Saifedean Ammous is de auteur van het standaardwerk over Bitcoin, met de toepasselijke titel The Bitcoin Standard. Dit is de beste referentie die ik ken voor eenieder die wil begrijpen waarom Bitcoin een unieke uitvinding is die de loop van de geschiedenis ten goede zal veranderen. Saifedean Ammous heeft lang in de academische wereld gewerkt als Econoom. Hij heeft zich met behulp van Bitcoin weten los te worstelen van de beklemmende academische wereld en geeft nu direct onderwijs aan een wereldwijde groep geïnteresseerden via onder andere zijn uitstekende podcast die tevens The Bitcoin Standard is genaamd. En onlangs heeft hij ook het vervolg op The Bitcoin Standard gepubliceerd met de titel The Fiat Standard.
In dit boek benadert Ammous ons huidige fiduciaire (of het vaker gebruikte Engelse ‘fiat’) geldsysteem net zoals hij Bitcoin benadert in zijn eerste boek: met een grondige technische analyse van hoe het systeem werkt en wat er de voordelen van zijn. Naar eigen zeggen heeft hij zo neutraal mogelijk willen omschrijven hoe het huidige systeem technisch werkt en ook wat de deels toch ook wel ontegenzeggelijke voordelen zijn. Het systeem dat we momenteel hebben heeft namelijk wel degelijk een groot probleem opgelost: de ruimtelijke mobiliteit van waarde is enorm veel makkelijker geworden ten opzichte van de voorganger van fiat geld. Als je op vakantie enkele duizenden euro’s aan goud mee zou willen nemen om op locatie te gebruiken brengt dit allerlei praktische bezwaren met zich mee. Deze problemen worden exponentieel groter bij groter wordende hoeveelheden waarde. Hoe groter de waarde van het goud dat je verplaatst, hoe meer geld de beveiliging ervan gaat kosten. Een internationaal betalingsverkeer dat heden ten dage plaatsvindt ter waarde van vele miljarden euro’s per dag zou extreem complex zijn om uit te voeren in goud: het verschepen van de goudstaven zou heel kostbaar zijn en ook grote risico’s met zich meedragen. Ons zogeheten ‘papieren’ geld heeft dit probleem van de ruimtelijke verplaatsing van waarde, zeker toen het ook nog direct was gekoppeld aan goud, goed opgelost.
Het probleem wat echter al gauw ontstond na het loslaten van de gouden standaard was de enorme expansie van krediet: als je een banklicentie hebt kun je geld creëren door simpelweg hypotheken en andere leningen te verstrekken. Waarbij nieuwe Bitcoin in enorme datacenters door middel van complexe berekeningen moeten worden verdiend, is fiat geld met een druk op de knop in circulatie te brengen. Ammous noemt dit dan ook het ‘mijnen van fiat’: via de commerciële banken komt nieuwe fiduciaire valuta in omloop. Hij vergelijkt de commerciële bank op deze manier met een ‘node’ (knoop) in het Bitcoin-netwerk. Door het systeem van fractioneel bankieren hoeven commerciële banken slechts een hele kleine reserve aan te houden in relatie tot de bij hun uitstaande kredieten (een verhouding van ongeveer 1 staat tot 9). Door dit systeem is de wereld intussen bedolven onder de schulden die we nooit kunnen aflossen omdat de totale schuld veel groter is dan het bruto binnenlands product van de gehele wereld. Zo is de hele wereldbevolking in feite in schuldenslavernij, waarnaar Ammous ook refereert op de omslag van het boek (The Fiat Standard: The Debt Slavery Alternative to human society). We betalen allen belasting voor het aflossen van de staatsschuld, maar die zullen we nooit volledig kunnen aflossen: het geld om dit te doen bestaat namelijk simpelweg niet.
Commerciële banken kunnen als ze omvallen aankloppen bij de Centrale Bank (in Europa de ECB) en de wereldwijde centrale baken kunnen in geval van nood aankloppen bij ‘de ultieme krediteur’: het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Er ontstaat hierdoor een duidelijke ‘moral hazard’ (moreel gevaar) bij lieden die werkzaam zijn in de financiële sector en deze werd in 2008 ook extreem goed zichtbaar: het loont enorm om onverantwoorde risico’s te nemen als je ‘too big to fail’ bent. Uiteindelijk zijn alle banken destijds overeind gehouden met hulp van de centrale banken met daarachter het IMF wat tot een enorme verdere kredietexpansie en bijbehorende inflatie heeft geleid. In de officiële inflatiecijfers van de overheid is al jarenlang weinig schokkends te bespeuren maar het feit dat wonen tegenwoordig voor Jan Modaal onbetaalbaar is duidt erop dat ons geld enorm in waarde verminderd is. De banken zijn ‘gered’ maar wel door middel van belastinggeld en ook door het bijdrukken van enorme hoeveelheden geld. Middels belasting én inflatie wordt je eigenlijk van twee kanten belast: het bijdrukken van geld in ons huidige fiat systeem is zodoende niks anders dan een stiekeme extra belasting en daarmee in mijn ogen diefstal.
In het huidige systeem word je financieel beloond op basis van je politieke connecties en invloed. Hoe dichter je bij de oneindige geldprinter zit hoe meer je profiteert van dit systeem. Dit wordt ook wel het Cantillon-effect genoemd: geld dat wordt bijgedrukt heeft bovenaan de voedselketen vlak na het bijprinten nog relatief veel waarde. Op het moment dat dit geld echter is doorgedrongen tot de bakker om de hoek is het een groot deel van de waarde verloren. Hierdoor is het bijdrukken van geld met de bijbehorende inflatie een verdere overheveling van geld van de armen en de middenklasse naar de ultrarijken. De miljardairs hebben zo sinds de start van de corona-crisis hun vermogen weer verdubbeld. Er is kortom een systeem ontstaan waarbij de grootste parasieten het meest beloond worden en waarbij de grootste bedrijven ter wereld allemaal financiële instellingen zijn.
Ammous beschrijft in verschillende hoofdstukken heel treffend wat voor destructieve invloed de Fiat Standard heeft op verschillende maatschappelijke gebieden waaronder voeding, onderwijs, wetenschap en politiek. De instituties en personen die de macht hebben om extra geld te genereren, zoals overheden dat doen met het vergroten van de staatsschuld, kunnen ook bepalen waar dit geld terecht komt. Door deze subsidiëring worden bepaalde routes ingeslagen die in een normaal functionerende markt nooit zouden worden genomen. De vele Tesla’s en windmolens in Nederland zouden zonder subsidie minder prominent aanwezig zijn. Ook in de wetenschap bepaalt de overheid met subsidies welke wetenschappers, en dus bijbehorende denkbeelden, gesponsord worden. Wetenschappers die enorm veel aandacht trekken met allerlei apocalyptische vergezichten hebben zodoende een grotere kans om ook gulzig uit de subsidiepot te kunnen graaien. Hierdoor worden wetenschappers steeds activistischer en worden ze de spreekbuis van de agenda die de overheid wil uitrollen. Dit is nu meer dan ooit goed zichtbaar met onder andere de totaal uit de bocht gevlogen klimaatagenda waarvoor we intussen (bio)massaal bossen aan het verbranden zijn om het milieu te redden. Dergelijke wetenschappers zouden zonder subsidie van de overheid nooit de mate van aandacht genereren waarvan nu sprake is. Binnen de Fiat Standaard maakt het ook niet uit als je voorspellingen keer op keer onjuist zijn: het belangrijkste is dat je de juiste weg naar de subsidiepot kent.
Bitcoin koppelt geld los van politiek en overheid: nieuwe Bitcoins ontstaan enkel door het leveren van een serieuze rekencapaciteit in de vorm van processoren waarvoor een aanzienlijke investering nodig is. In die zin lijkt het meer op een goudmijn waarbij er ook de nodige tijd en middelen van belang zijn om rendabel de gewenste grondstof te winnen. Het is in beide gevallen waarde die niet vanuit het niets als bij toverslag kan worden gecreëerd. Door deze loskoppeling van geld en overheid zullen in de economie die thans gaat ontstaan mensen beloond worden voor de daadwerkelijke bijdrage die ze aan de maatschappij leveren. Politieke invloed vergroot niet je mogelijkheden om meer Bitcoin te creëren. Het is een enorme paradigmaverandering die op het eerste gezicht moeilijk te vatten is. Als je echter de ‘orange pill’ volledig neemt en het konijnenhol van Bitcoin induikt zie je in de toekomst een prachtige en rechtvaardigere wereld gloren. Ammous schetst deze wereld al in dit uitstekende boek waar hij ook erg benadrukt hoe ons huidige gebroken geldsysteem heeft geleid tot allerlei excessen waar we in de 21e eeuw mee te maken hebben op het gebied van welvaartsverdeling, milieu en cultuur. Ik ben geboren in de fiat standard, die na de loskoppeling van goud en de dollar door Nixon in 1971, officieel is ontstaan. Dus ook ik ben als een vis in het aquarium die niet beseft dat er water om hem heen is: het is dus lastig om exact in te schatten hoe de wereld gaat transformeren. Dat Bitcoin een wezenlijk onderdeel gaat zijn van een transformatie richting een betere wereld staat voor mij echter met de dag meer als een paal boven water.
Meer Peer 