Al millennia lang houden filosofen zich wereldwijd bezig met de vraag wat de zin is van het bestaan en hoe de mens een goed en zinvol leven kan leiden. In de westerse cultuur staan we op de schouders van giganten zoals Socrates, Plato en Aristoteles en in iets recentere tijden Kant en Nietszche. In deze huidige turbulente tijd die we als mensheid op de wereld doormaken is het meer dan ooit relevant om qua levensbeschouwing enige houvast te hebben waarmee je de wereld en je eigen gedrag erin kunt duiden en vormgeven. De filosoof en psycholoog Jordan Peterson is een nieuwe loot aan de al antieke westerse boom van de filosofie en plaatst zich met zijn ’12 Rules for Life’ in een lange traditie van de zoektocht naar zingeving.
Een deel van de reden dat ik dit boek van Peterson graag wilde lezen is de manier waarop de auteur de afgelopen jaren op alle mogelijke manieren verguisd is in reguliere media. Hij is afgeschilderd als misogyn, antisemetisch, extreemrechts en zelfs in een stripboek van Marvel verschenen als inspiratiebron voor de slechterik Red Skull. Peterson maakt met zijn boeken dus overduidelijk iets los en voor mij en vele anderen is hierdoor juist de nieuwsgierigheid gewekt. Als een boek en een auteur in deze mate als kwaadaardig worden afgeschilderd wil ik tenminste met eigen ogen lezen of dit ook terecht is. Zeker in een tijdperk waarin het beweren dat je zelf een functionerend immuunsysteem ook al als een extreemrechts standpunt wordt aangemerkt.
Peterson put voor zijn twaalf lessen uit een zeer rijke schatkist aan kennis en referenties. Hij onderbouwt veel van zijn lessen vanuit de wereldliteratuur en verschillende levensbeschouwingen, waaronder het taoïsme, het boeddhisme en het christendom. Hierbij leunt hij heel erg op kennis vanuit de laatste omdat het christendom hem vanwege zijn Canadese afkomst in zijn jeugd het meeste gevormd heeft. Het is erg verfrissend om Peterson hedendaagse lessen uit de Bijbel te zien trekken omdat het westen de afgelopen decennia steeds meer afkeer van haarzelf en haar eigen cultuur lijkt te hebben gekregen. Deze zelfafwijzing is iets waar Peterson zich zeer sterk tegen keert en ik kan me hier door mijn persoonlijke ontwikkeling van de afgelopen jaren ook steeds beter in vinden. Als je als persoon jezelf niet accepteert en jezelf afwijst ontstaan er allerlei psychische en zelfs fysieke klachten. Dit soort wetmatigheden blijken vaak op alle ordes van grootte te gelden: cellen die hun eigen functie miskennen ontwikkelen zich mogelijk tot tumorcellen maar op een hoger niveau leidt binnen landen en culturen zelfafwijzing- of zelfhaat ook tot allerlei ‘klachten’, zoals verweesdheid, ontworteling en criminaliteit. Een gezond en positief zelfbeeld is in die zin voorwaardelijk voor een hoge kwaliteit van leven, binnen alle ordes van grootte van het bestaan. Zo boven, zo beneden: om zelf ook maar eens een Bijbeltekst aan te halen.
Het is daarom begrijpelijk dat er vanuit de huidige globalistische elite een ongekende aanval is geopend op Peterson en zijn gedachtegoed. Als de wereld geglobaliseerd moet worden moet alle lokale cultuur, taal en traditie vernietigd worden zodat we als hele wereld één zelfde grijze massa van eenstemmige volgelingen zijn. In mijn ogen zie je met die reden momenteel ook de pogingen om de verschillen tussen geslacht ter discussie te stellen en te relativeren en ligt het Sinterklaasfeest vanuit progressieve hoek al jaren onder vuur. Zeven miljard unieke personen met eigen gedachten, meningen en behorend tot een breed palet aan culturen en tradities zijn onmogelijk met een strakke en eenduidige hand aan te sturen. Auteurs die kortom pleiten voor een waardering voor eigen cultuur en afkomst moeten het zodoende ontgelden, terwijl andere auteurs zoals Harari (van het boek Sapiens), die openlijk pleit voor het transhumanisme, op het schild worden gehesen in alle media en door alle intelligentsia. Ik gebruik zodoende tegenwoordig de algemeen doorgedrukte opinies om te onderzoeken wat zich aan de overkant van deze voorgeschreven werkelijkheid bevindt.
En dan kom je dus onder andere uit bij 12 Rules for Life. Het frappeert me dat Peterson zo genadeloos hard is aangevallen de afgelopen jaren want eenieder die het boek leest kan met eigen ogen lezen dat Peterson geen vrouwenhater of racist is. Hij onderkent echter wel dat er verschillen zijn tussen culturen en ook dat er biologische verschillen zijn tussen man en vrouw, maar dit laatste werkt tegenwoordig ook al als een rode lap op een stier bij de ‘woke’ horde genderneutrale sojadrinkers. Ze doen zichzelf echter tekort door dit boek links te laten liggen want er is een enorme hoeveelheid wijsheid in te vinden waarmee ze zichzelf waarschijnlijk iets meer richting zouden kunnen geven voor een uitweg vanuit hun huidige verwarde bewustzijnsstaat.
Peterson erkent twee grote oerkrachten die ons leven in grote mate vormen: orde en chaos. Orde is hierbij het archetypische masculiene: routine, discipline, voorspelbaarheid en zekerheid. Chaos staat meer voor het archetypische feminiene: afwisseling, het (baren van het) nieuwe, onvoorspelbaarheid en verrassing. Peterson geeft handvatten om je eigen leven zo te organiseren dat je je zaken op orde krijgt en tegelijkertijd ook kan omgaan met de onvermijdelijke chaos die zich uiteindelijk in ieders leven aandient. Chaos is het gevoel van het wegzakken van de grond onder je voeten als je een dierbare verliest, zelf in een ongeluk verzeild raakt of je baan verliest. Iedereen is bekend met dit onbestemde gevoel dat meestal samenhangt met negatieve emoties zoals angst, onzekerheid en frustratie. Deze chaos echter ten alle koste proberen te vermijden leidt uiteindelijk tot nog meer ellende en chaos: het is de kunst om te leren omgaan met deze onvermijdelijke kant van het bestaan. De andere kant van de medaille. En hiervoor geeft Peterson vele praktische lessen.
Het krachtige in het boek is dat Peterson zijn lessen erg concreet en praktisch zijn. Ruim je kamer op, bijvoorbeeld. In ieder hoofdstuk wordt echter op de basis van beroemde filosofen en literatuur een uiteenzetting gegeven wat de auteur op een dieper niveau daadwerkelijk met de relatief eenvoudige les bedoelt. In dit geval betekent het onder andere dat je eerst je eigen zaakjes op orde moet hebben voordat je probeert de wereld te veranderen. Hoe kun je op je werk leiderschap tonen als je thuis niet eens fatsoenlijk de vaat kan doen? Een andere les is de opvatting dat je kinderen die aan het skateboarden zijn met rust moet laten. Ook dit lijkt een vrij alledaagse les die je niet direct in een (klassiek) filosofisch boek zou verwachten. De onderliggende les is echter dat je kinderen ook moet leren vallen en ze op een gegeven moment los dient te laten. De ‘helikopter-ouders’ van deze tijd die er alles aan doen om hun kinderen ten koste van alles te beschermen en ze alleen laten spelen in speeltuinen met rubberen tegels creëren kinderen die in het volwassen leven met het kleinste beetje tegenslag volledig omvallen. Ze leren niet van jongs af aan al omgaan met de chaos die zich vroeg of laat in hun leven zal aandienen. Ten koste van alles pijn vermijden leidt op lange termijn tot meer pijn en ellende.
Peterson onderbouwt verder goed hoe alle mensen een behoefte hebben aan een zeker ‘geloof’ en benadrukt hiermee dat we in onze zogenaamde seculiere tijd alsnog allerlei hedendaagse religies hebben in de vorm van ideologieën. Na het grotendeels verdwijnen van religie tijdens de Verlichting voorspelde Nietszche zo al dat er grote destructieve ideologieën zouden ontstaan die de rol van religie zouden gaan vervangen. In de 20e eeuw is deze voorspelling volledig uitgekomen in de vorm van het fascisme en het communisme. In het boek wordt veel gerefereerd aan de Goelag Archipel van Soljnetiszyn, die schreef over de uitwassen van het communisme in de Sovjet-Unie. Door het lezen van ’12 Rules for Life’ staat dit boek nu op mijn leeslijst, evenals enkele andere boeken uit de wereldliteratuur waar Peterson veel aan refereert. Momenteel zitten we wederom in een destructieve fase van de mensheid waarin het geloof in de overheid en de wetenschap ook religieuze vormen heeft aangenomen. Het door de overheid geopenbaarde verhaal mag niet bevraagd worden. Peterson waarschuwt voor allesoverheersende, absolutistische ideologieën die vrijwel altijd leiden tot discriminatie, uitsluiting en censuur. Dit klinkt helaas maar al te bekend momenteel. Peterson is daarentegen een strijder voor de individuele vrijheid en de vrijheid van meningsuiting. In deze tijd is hij in mijn ogen zijn grote filosofische gelijk aan het halen. Zodoende kan ik nu ook heel goed plaatsen waarom Peterson publiekelijk op zo’n enorme schaal gecanceld is: zijn boek en de daarin verscholen kennis is een spaak tussen de wielen van de doordenderende globalistische elite. Des te meer reden om het te lezen.
Meer Peer 